CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli, Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesinin görüşülmesi sırasında; “Girdi fiyatlarının çok arttığı, ürün fiyatlarının yetişemediği bir ortamda Türkiye çiftçisi giderek yoksullaşıyor. Üretici para kazanmıyor, tüketici primle yiyor. Tarımsal takviyeler yetersiz. Bu yıl bir tarım sorunu yaşanıyor. Gelecek yıl için toplam 91,5 milyar lira tarım desteği. Hükümetin rakamlarını veriyorum. Mazot takviyesi “16.1 milyar lira. Ben de bir hesap yaptım. Çiftçiler yılda yaklaşık 3 milyar litre dizel yakıt kullanıyor. Çiftçi devletten 16 milyar lira mazot desteği alıyor ama mazot kullanırken 46 milyar lira vergi ödüyor” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bütçe teklifiyle ilgili görüşmeler Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda devam ediyor. CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli bütçeyle ilgili şunları söyledi:
“Üretimin yüksek olduğu yıllarda fiyatlar düşüyor ve arz-talep dengesizliği yaşanıyor. Bu nedenle tüm dünya ülkeleri tarımı destekliyor. Avrupa Birliği’nin ortak bütçesinin üçte biri tarıma ayrılıyor. Bugün en çok tarıma yer veriliyor.” Dünyanın gelişmiş ülkeleri Avrupa’da Amerika Birleşik Devletleri, Fransa ve Danimarka’dır.” , Hollanda. Hepsi ciddi anlamda tarıma destek veriyor. Çiftçilerine ve hayvan yetiştiricilerine. Çin, Afrika’da yerler ve tarım arazileri kiraladı. Orada üretim yapıyorlar. Hem beslenme ihtiyacını karşılıyor hem de o anlamda ihracat yapıyor. Ama bu farklı. Türkiye ölçeğinde tarımın son derece ihmal edildiğini görüyoruz. Milli gelirden aldığı pay ise yüzde 5,5-6. Ancak istihdamdaki payı yüzde 15-16 düzeyinde. Yani çalışanların yüzde 15’i çalışıyor. Ama katma değeri aslında sektörün ne kadar akışkan olduğunu gösteriyor. Belki diğer sektörler daha hızlı büyüdüğü için tarımın katma değer içindeki payı artıyor ama oran birbirine yakın.
” “TARIMDA İŞÇİLERİN YÜZDE 80’İ KAYITSIZ”
İhracat 319 milyar dolar, ithalat ise 315 milyar dolar. Dış istikrar, sadece 4,3 milyar dolar dış fazla var, bunu gıda ürünleri ve tarımsal hammaddelere bölerseniz gıda ürünlerinde fazlalık var ama Türkiye tarımsal hammaddelerde çok önemli ithalatçı konumunda. Yani tarım sizin sunumunuzda da belirttiğiniz gibi parlak bir tablo sunmuyor. İkisi birden ekonomi İçinde sayılar var. Kayıt dışılığın en yüksek olduğu bölge ise Türkiye’dir. Tarımda çalışanların yüzde 80’i kayıt dışı çalışıyor. Ücretsiz aile istihdamı özellikle kadın işgücü açısından oldukça belirleyici ve önemli bir sorundur.
“SEBZE VE MEYVEDE İHRACATÇI KONUMU VAR AMA BUNUN DIŞINDA TEMEL SEKTÖRLERDE TÜRKİYE’YE İTHALATÇI”
Sorunlara geldiğimizde şunu görüyoruz. Kendi kendine yeterlilik diye bir şey yoktur. Türkiye’ye tahıl, yağlı tohum ve kırmızı et ithalatçısıdır. Sebze ve meyvede ihracatçı konumunda ama bunun dışında temel sektörlerde Türkiye’ye ithalatçı konumunda. TÜİK’te son rakamlar var. Buğdayın yüzde 87,3’ü var. Yani talebin ne kadarı yerli üretimle karşılanıyor. Yüzde 66,8’i arpa, yüzde 76,6’sı mısır, yüzde 75,4’ü pirinç, yüzde 59,6’sı ayçiçeği, yüzde 6’sı soya fasulyesi. Yani Türkiye bunların hiçbirinde kendi kendine yetmiyor.
“TÜRKİYE’NİN ÇİFTÇİSİ YOKSULLUYOR”
Girdi fiyatlarının dramatik bir şekilde arttığı ve ürün fiyatlarının aynı seviyede olmadığı bir ortamda, Türkiye’deki çiftçiler giderek yoksullaşıyor. Üretici kazanmıyor, tüketici pahalı yiyor. Yani bu aslında şunu gösteriyor. Üreticiden tüketiciye uzanan zincirde fiyat farklılıklarını ve ticari marjları perakende ve toptan ticaret segmentleri devralmıştır. Yani bakkallar ve süpermarketler. Böyle çarpık bir yapı var.
“ÇİFTÇİ DEVLETTEN 16 MİLYAR LİRA AKARYAKIT DESTEĞİ ALIYOR AMA AKARYAĞI KULLANIRKEN 46 MİLYAR LİRA VERGİ ÖDÜYORUZ”
Tarımda planlama yok. Tedarik açığı olan ürünlerin Türkiye’de üretilmesi gerekirken hiçbir planlama yapılmadan tamamen piyasaya bırakıldı. Bir iş o yıl yeterince para kazandırıyorsa ertesi yıl herkesin o işi ürettiği bir yapı var. Kuraklık çok önemli bir sorundur. Tarımsal destekleme politikaları istikrarsızdır. Tarımsal takviyeler yetersiz. Bu yıl önümüzdeki yıla toplam 91,5 milyar liralık tarım desteği var. Ben devletin rakamlarını veriyorum. Motorin takviyesi ise 16,1 milyar lira. Bu yüzden bir hesaplama yaptım. Çiftçiler yılda yaklaşık 3 milyar litre dizel yakıt kullanıyor. “Çiftçi devletten 16 milyar lira mazot desteği alıyor ama mazotu kullanırken 46 milyar lira vergi ödüyor.”
